آشنایی جامع با تحلیل بنیادی یا فاندامنتال

بخش هشتم – تحلیل شرکت

تحلیل بنیادی (Fundamental analysis) در میان معامله‌گران سهام محبوب است که تمام داده‌های موجود درباره یک شرکت را برای تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری بررسی می‌کنند.

مانند تمام انواع تحلیل بنیادی، بررسی یک شرکت شامل تحقیق درباره تمام اطلاعات موجود است تا مشخص شود آیا سهام آن کمتر یا بیشتر از ارزش واقعی قیمت‌گذاری شده است.

تحلیل شرکت به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: بررسی خود شرکت و عوامل گسترده‌تر پیرامون آن.

درآمد شرکت
نسبت‌های مالی
عوامل گسترده‌تر

درآمد شرکت:
ساده‌ترین راه برای ارزیابی یک شرکت، بررسی ارقام مالی است که در گزارش‌های درآمد (earnings reports) خود به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد. هر شرکت سهامی عام موظف است گزارش درآمد خود را – معمولاً هر سه ماه یکبار، با یک گزارش جامع‌تر سالانه – منتشر کند.

فصل گزارش درآمد (Earnings season):

بسیاری از شرکت‌های بزرگ عمومی، گزارش درآمد خود را در یک دوره تقریباً مشابه در هر فصل منتشر می‌کنند – دوره‌ای که به عنوان فصل گزارش درآمد شناخته می‌شود. این فصل می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد کلی بازار سهام یک اقتصاد داشته باشد. اگر بسیاری از شرکت‌ها از سود و درآمد مورد انتظار خود عقب بمانند، شاخص‌های اصلی ممکن است سقوط کنند.

چند بخش مهم گزارش درآمد که باید به آن‌ها توجه کنید:

صورت درآمد (Income statement):
جایی است که شرکت درآمدها، هزینه‌ها و سود خالص خود را گزارش می‌کند. این گزارش برای سه ماه در گزارش فصلی یا ۱۲ ماه در گزارش سالانه ارائه می‌شود.

صورت‌های درآمد معمولاً شامل موارد زیر است:

– درآمد (Revenue): تمام پول به دست آمده در دوره، بدون کسر هزینه‌ها
– هزینه‌ها (Expenses): سرمایه صرف شده برای کسب درآمد، شامل هزینه کالاهای فروخته شده (COGS)
– درآمد خالص (Net income): کل درآمد منهای کل هزینه‌ها. همچنین به عنوان سود یا درآمد شناخته می‌شود
– سود هر سهم (Earnings per share): کل سود تقسیم بر تعداد سهام موجود. برای اندازه‌گیری سودآوری استفاده می‌شود
– حاشیه سود ناخالص (Gross margin): معیاری برای سنجش کارایی فروش شرکت، که از تقسیم درآمد خالص بر درآمد محاسبه می‌شود
– پرداخت‌های بهره (Interest payments): پرداخت‌هایی که شرکت برای بهره کوتاه‌مدت و بلندمدت انجام می‌دهد
– سود و زیان (Gains and losses): هر درآمد یا زیانی که از فروش یا هزینه‌ها نباشد – مثلاً فروش تجهیزات بلااستفاده

ترازنامه (Balance sheet):

ترازنامه شرکت تصویری لحظه‌ای از همه دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت در یک زمان خاص را نشان می‌دهد. می‌توانید با نگاه به تاریخ بالای گزارش، زمان این تصویر لحظه‌ای را ببینید.

ترازنامه شامل موارد زیر است:

– دارایی‌ها (Assets): همه چیزهایی که شرکت مالک آن است، شامل کالاها، املاک و موارد دیگر
– بدهی‌ها (Liabilities): بدهی‌ها یا سایر ادعاها بر دارایی‌های شرکت
– حقوق صاحبان سهام (Shareholder equity): تمام ادعاهای مالکان یا سهامداران شرکت

دارایی‌ها در مقابل بدهی‌ها:
ترازنامه به این دلیل این نام را گرفته که دارایی‌ها و بدهی‌ها باید یکدیگر را متعادل کنند. در عمل، این بدان معناست که مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام برابر با دارایی‌هاست. به این ترتیب، ترازنامه به شما می‌گوید که کسب و کار چگونه همه چیزهایی را که مالک آن است، تأمین مالی می‌کند.

دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام

جریان نقدی (Cash flow):
صورت جریان نقدی به شما می‌گوید که شرکت چگونه پول مورد نیاز برای پوشش هزینه‌های عملیاتی، بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خود را تولید می‌کند. می‌توانید از آن برای بررسی سلامت مالی کسب و کار و همچنین نحوه خرج کردن پول آن استفاده کنید.

صورت جریان نقدی از سه بخش تشکیل شده است:

– فعالیت‌های عملیاتی (Operating activities): هر منبع یا مصرف نقدی از عملیات روزانه کسب و کار
– فعالیت‌های سرمایه‌گذاری (Investing activities): هر پولی که برای سرمایه‌گذاری در آینده بلندمدت شرکت استفاده می‌شود
– فعالیت‌های تأمین مالی (Financing activities): پول از سرمایه‌گذاران یا بانک‌ها، و همچنین پول پرداخت شده به سهامداران

معیارهای مهم دیگر:
این ارقام را در تقریباً هر صورت درآمدی خواهید دید. اما معیارهای منحصر به فرد زیادی در صنایع مختلف وجود دارد که ممکن است مهم باشند. برای مثال، سرمایه‌گذاران در کسب و کارهای تکنولوژی نوظهور ممکن است بیشتر به رشد کاربران علاقه‌مند باشند تا درآمدها.

نسبت‌های مالی:

تحلیلگران بنیادی اغلب از ارقام گزارش‌های درآمد برای محاسبه نسبت‌هایی استفاده می‌کنند که معیار سریعی برای عملکرد ارائه می‌دهند. این نسبت‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

نسبت قیمت به درآمد (P/E ratio):
نسبت P/E قیمت فعلی سهام یک شرکت را با سود هر سهم آن مقایسه می‌کند و به شما می‌گوید برای هر دلار (یا پوند، یورو و غیره) سود چقدر پرداخت می‌کنید. از P/E برای تعیین گران بودن یک سهم در مقایسه با پولی که کسب و کار به دست می‌آورد استفاده می‌شود.

قیمت به درآمد = قیمت سهام / سود هر سهم (EPS)

شرکت‌های موجود در بخش‌های مختلف P/E‌های بسیار متفاوتی خواهند داشت، بنابراین ارزش دارد که تحقیقات خود را برای تعیین آنچه برای بخش مورد نظر شما ارزش منصفانه به نظر می‌رسد انجام دهید. و اگر شرکتی هنوز سودی کسب نکرده باشد، P/E چیزی به شما نمی‌گوید.

نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/B ratio):
نسبت P/B قیمت فعلی سهام یک شرکت را با ارزش دفتری هر سهم آن مقایسه می‌کند. برای محاسبه ارزش دفتری هر سهم، بدهی‌ها را از کل دارایی‌های ترازنامه کم کرده و آن را بر سهام موجود تقسیم می‌کنید.

قیمت به ارزش دفتری = قیمت سهام / ارزش دفتری هر سهم (BPS)

نسبت بالاتر به این معنی است که بازارها ارزش یک شرکت را فراتر از دارایی‌های ملموس آن (مانند ساختمان‌ها، ماشین‌آلات و موجودی) ارزیابی می‌کنند. این ممکن است به این معنی باشد که سرمایه‌گذاران دارایی‌های نامشهود آن، مانند برند، قراردادهای بلندمدت، حق ثبت اختراع یا وفاداری مشتری را ارزشمند می‌دانند.

بازده دارایی‌ها (ROA) و بازده حقوق صاحبان سهام (ROE):
مانند P/E، این دو نسبت از کل سود سهام برای ارزیابی عملکرد استفاده می‌کنند. اما به جای مقایسه آن با قیمت سهام شرکت، نحوه استفاده آن از دارایی‌ها و حقوق صاحبان سهام را بررسی می‌کنند.

– ROA نشان می‌دهد که آیا شرکت بازده مناسبی از دارایی‌های خود ایجاد می‌کند
– ROE همین کار را برای حقوق صاحبان سهام (یا دارایی‌ها منهای بدهی‌ها) انجام می‌دهد

هر دو نسبت به صورت درصد بیان می‌شوند و می‌توانند بینشی در مورد کارایی مدیریت در تبدیل دارایی‌ها یا حقوق صاحبان سهام به سود ارائه دهند.

سایر موارد قابل توجه:
خارج از یک گزارش درآمد فردی، چندین نکته وجود دارد که ممکن است بخواهید هنگام ارزیابی یک سهام خاص پوشش دهید. این موارد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

– حق کپی‌رایت یا حق ثبت اختراع (Copyrights or patents): برای برخی شرکت‌ها – مانند شرکت‌های نرم‌افزاری یا بیوتکنولوژی – حق کپی‌رایت و حق ثبت اختراع می‌تواند بسیار ارزشمند باشد
– عملکرد در طول زمان: ارقام یک سال یا سه ماه چیز زیادی را نشان نمی‌دهد. با ارزیابی گزارش‌های متعدد در محیط‌های اقتصادی و عملیاتی مختلف، دید بهتری به دست می‌آورید
– هزینه‌ها در مقابل رشد سود ناخالص: اگر هزینه‌ها با سرعتی بیشتر از سود افزایش یابند، ممکن است شرکت در کنترل مخارج خود مشکل داشته باشد

عوامل گسترده‌تر:
گزارش‌های درآمد می‌توانند اطلاعات زیادی درباره یک کسب و کار به شما بدهند، اما همه چیز را نمی‌گویند. قبل از خرید یا فروش سهام، باید نگاهی به برخی منابع اطلاعاتی دیگر نیز بیندازید.

تعداد حوزه‌هایی که می‌توانید بررسی کنید تقریباً نامحدود است. اما بسیاری از سرمایه‌گذاران با استفاده از رویکرد بالا به پایین (top-down approach) مسائل را ساده‌تر می‌کنند:

۱. با اقتصاد گسترده‌تر شروع کنید:
اقتصاد در حال رشد مزیت بزرگی برای کسب و کارها است، بنابراین اکثر سرمایه‌گذاران می‌خواهند روی کشورهایی که عملکرد خوبی دارند تمرکز کنند – و از کشورهایی که در رکود هستند اجتناب کنند.

۲. به بخش‌های خاص نگاه کنید:
حالا می‌توانید نگاهی به چگونگی عملکرد یک بخش به طور کلی در ماه‌ها و سال‌های آینده بیندازید. آیا اقدامات بانک مرکزی یا مقررات جدید می‌تواند به این صنعت آسیب برساند؟ یا فکر می‌کنید تقاضای مصرف‌کننده قرار است رشد کند؟

۳. شرکت را با رقبایش مقایسه کنید:
پس از تحلیل کلی بخش، باید بتوانید ایده‌ای از اینکه کدام شرکت‌ها بازیگران بزرگ هستند و کدام‌یک ممکن است عملکرد بهتر از میانگین داشته باشند، به دست آورید. استفاده از نسبت‌های پوشش داده شده در بالا می‌تواند در اینجا به خصوص مفید باشد و به شما امکان می‌دهد ببینید هر سهام در مقایسه با رقبای خود چگونه عمل می‌کند.